Een mobiele telefoon? Niet nodig.

“Verduurzamen om te voldoen aan wet- en regelgeving is kapitaalvernietiging”

Verduurzaming zien we overal om ons heen: We horen nieuws in het journaal, lezen de ontwikkelingen in de media en zien de buurman zonnepanelen op zijn dak leggen. Het bewustzijn een betere wereld te creëren dringt tot alle lagen van de samenleving door. Maar hoe moeten we die duurzaamheidsvraagstukken eigenlijk tegemoet treden?

Moeten we ‘gewoon’ beginnen met anders bouwen? De vraag is of we dan wel bereiken wat we eigenlijk willen. Waar moeten we van tevoren over nadenken voordat we daadwerkelijk kunnen zeggen dat we duurzaam bezig zijn? Wij spraken hierover met Jan van Hout, CEO van OVVIA. OVVIA is een ESCo en werkt aan oplossingen om te besparen op CO2, energie en kosten.

Wat is uw visie op samenwerken in verduurzamingsopgaven?

“Samenwerken zie ik binnen verduurzamingsopgaven als primaire voorwaarde. We zien op dit moment dat de bouw en de vraag te versnipperd zijn, waardoor synergievoordelen niet terugkomen voor de klant. Er moet intensiever samengewerkt worden om deze voordelen wel te behalen.”

Dat dat nog niet in voldoende mate gebeurt, komt door hoe de markt georganiseerd is, en dan vooral aan opdrachtgeverszijde. Er wordt vanuit decentrale overheden vaak een hele kerstboom opgetuigd met een architect, adviseur, ingenieurs etc. Maar door deze verzuiling met verschillende achtergronden, specialisaties en adressen kan je nooit het integrale aspect bekijken.”

“Want op een traditionele manier ga je die opgaven niet voor elkaar krijgen. Integraliteit en procesoptimalisatie kunnen voor een kostenreductie van 30 procent zorgen.”

Wat zijn de grootste uitdagingen bij het vertalen van ambities naar realisatie?

“Traditioneel gezien zit iedereen op zijn eigen kleine maatregelen. Maar soms kom je economisch veel beter uit door net wat meer geld te investeren in verdere verduurzaming.”

De vraag is: hoe kom je in 2050 op nul CO2-emissie? Daar moet je vandaag al mee bezig zijn. En het maakt dan niet uit of je in één of vijf stappen op nul uitkomt, als het maar geen vijf losse stappen zijn.

“Het is niet waar dat als je het geleidelijk doet, dat de kosten meevallen; hier is wetenschappelijke onderbouwing voor.”

Als je nu van een G-label naar een C-label wilt, ben je over zes jaar weer de ‘Sjaak’ omdat je dan een A-label moet hebben.

“De uitdaging is dus het omvormen van de traditionele gedachte in de markt; iedereen zit in z’n eigen Excel-sheet en maakt keuzes op grond van wat gisteren gebeurd is. Dit komt omdat het gebouw en het proces niet optimaal georganiseerd zijn. Het is van belang een integrale afweging te maken: wij modelleren het gebouw en ons algoritme rekent uit hoe je op het A-label uitkomt en welke meerjarig onderhoudsplan daarbij hoort.”

Je gaat niet meer (primair) op een budget van een klant zitten. Je kijkt om het budget heen: waar liggen de kansen? En wat kost zo’n kans zodat je die optimaal kunt benutten? Welke doelen bereik ik met die kans? En hoe verhoudt de kans zich tot de visie van een klant? Zodoende bouw je aan een uniforme en consequente aanpak. Een strategie die opnieuw bruikbaar is voor andere projecten.”

“Er is opleiding nodig om het kennisniveau aan te passen aan de huidige tijd. Ga van beslissen op investeringskosten naar beslissen op levensduurkosten, dan gaat er een wereld aan mogelijkheden voor je open. In 1999 was er Nederlandse documentaire over de mobiele telefoon die twee jaar daarvoor al op de markt geïntroduceerd was. Daarin werd gezegd:

Een mobiele telefoon? Niet nodig. Als iemand me wil bereiken, schrijft ‘ie me toch gewoon een brief?

“Een klassiek voorbeeld van het niet aandurven mee te gaan met de tijd. Zo is het ook met verduurzaming. Een traditionele aanpak van de transitie leidt tot kapitaalvernietiging.”

“Het pad is in ieder geval duidelijk dankzij het klimaatakkoord en onze ambities. De kansen liggen in de juiste vertaling van visie en beleid naar organisatieniveau. Dit levert meer geld op, meer comfort en meer duurzaamheid. We hebben medestanders nodig en zien al beweging vanuit de banken en commercieel vastgoed. Want de transitie wordt niet door individuen gedaan maar door de maatschappij.”

Wat is de balans tussen techniek en organisatorische en samenwerkingsaspecten?

“Ik denk dat technische aspecten ondergeschikt zijn aan de andere genoemde aspecten. We hebben te maken met de ‘best available techniques’.”

Er is altijd een technische oplossing voor een vraag, ten slotte hebben we niet met rakettechnologie te maken.

“Het gaat over isoleren, ledverlichting, warmtepompen etc. De crux zit ‘m in het stellen van de goede vraag: wat willen we bereiken, wat willen we met het gebouw? Dit is een organisatievraagstuk en daarmee ligt een paradigmaverandering in het verschiet.”

“Dan gaat het er ook om welke marktpartijen de uitvraag aankunnen. Veel bouwbedrijven worden initieel als kandidaat beschouwd, maar hebben het druk en grijpen naar oude systemen: die willen gewoon een opdracht. Voor verduurzamingsopgaven is het belangrijk te kijken welke (andere) partijen er zijn die specifieke kennis en meer ruimte hebben. We zien dagelijks de voorbeelden voorbijkomen van hoe het ook kan.”

Wat is de juiste volgorde van proces, techniek en budget?

“Voor de techneuten in de bouw is techniek prioriteit nummer 1. En, als je pech hebt, is geld prioriteit nummer (bijna) laatst. Wat je hiermee vaak krijgt, is dat we iets doen, omdat de techneut het zegt. Maar aan welke randvoorwaarden moet de installatie voldoen, wat was de onderbouwde reden van deze keuze? Mijns inziens komt de techniek altijd na het proces.”

Een voorbeeld: Mensen zeggen ‘Ik heb 100 zonnepanelen nodig’. Maar door eerst alle lampen te vervangen, bespaar je wellicht zoveel energie dat je nog maar 50 zonnepalen nodig hebt!

“Dus: Eerst kijk je naar wat verantwoord is, dan naar hoe je dit kunt doen en dan naar wat de criteria zijn. Hiervoor is een verduurzamingsstrategie nodig, een investering in de levensduurkosten. Mensen zullen merken dat de baten aan alle kanten groter zijn: CO2-reductie, minder budget nodig om de doelstellingen sneller te behalen. We zitten immers in een transitie van de brief naar de mobiele telefoon.”

Samenvattend, wat zijn de belangrijkste zaken zijn om rekening mee te houden?

“Ten eerste: denk in nettowaarde en niet in kosten. Met kostendenken ben je duurder uit. Verder moet je de goede vraag formuleren in plaats van het (onbedoeld) dicteren van de oplossing. En als laatste: stel een goed (integraal) team samen dat dit integrale vraagstuk uit kan voeren.”

Als bevlogen expert op dit onderwerp heeft Jan met andere ervaringsdeskundigen uit het vakgebied de masterclass ‘Verduurzaming Gemeentelijk Vastgoed: van ambitie naar realisatie’ opgezet. Tijdens deze masterclass, georganiseerd door o.a. ESCoNetwerk en de Academie voor Samenwerken (een initiatief van PPS Netwerk Nederland), leert u o.a. de goede startcondities te creëren, belangen van stakeholders te laten fuseren en hoe u (faal)kosten kunt minimaliseren.

De masterclass vindt plaats op 8 november 2018 in Zeist. Klik hier voor meer informatie over het programma en aanmelding.